Khủng hoảng quản trị OpenAI: Suy ngẫm và bài học từ góc độ DAO

Sự hỗn loạn nội bộ gần đây của OpenAI đã khiến mọi người suy nghĩ sâu sắc về mô hình quản trị của nó. Có quan điểm cho rằng, nếu OpenAI áp dụng hình thức tổ chức tự trị phi tập trung (DAO), có thể nó sẽ tránh được cuộc khủng hoảng này. Quan điểm này không phải là không có cơ sở, mà dựa trên sự tương đồng giữa OpenAI và DAO ở một số khía cạnh.

Với tư cách là một tổ chức phi lợi nhuận cam kết phát triển trí tuệ nhân tạo tổng quát an toàn (AGI) và chia sẻ thành quả với toàn nhân loại, sứ mệnh của OpenAI trùng hợp với nhiều DAO tạo ra hàng hóa công. Tuy nhiên, khó khăn hiện tại mà OpenAI đang phải đối mặt không phải xuất phát từ cấu trúc tổ chức của nó, mà là do sự mơ hồ và không hợp lý của các quy tắc quản trị.

Ví dụ, Hội đồng quản trị OpenAI với tư cách là cơ quan ra quyết định cao nhất, số thành viên đã giảm từ 9 xuống còn 6 người, nhưng không kịp thời bổ sung. Điều này có nghĩa là chỉ cần 3 người có thể quyết định vận mệnh của toàn bộ tổ chức. Điều đáng lo ngại hơn là những quyết định quan trọng như thay thế Giám đốc điều hành Sam Altman lại được đưa ra vội vàng mà không được thảo luận đầy đủ giữa toàn thể các thành viên hội đồng, bỏ qua yêu cầu của nhiều bên liên quan.

Ngay cả những công ty niêm yết với mục tiêu sinh lợi cũng cần phải có các giám đốc độc lập để nâng cao tính minh bạch trong quản trị, tốt hơn đại diện cho lợi ích của cổ đông nhỏ và công chúng. Đối với những tổ chức quan trọng như OpenAI, liên quan đến sự phát triển công nghệ cơ bản, an ninh xã hội và số phận của nhân loại, rõ ràng hệ thống giám đốc bên ngoài hiện tại chưa phát huy được vai trò cần thiết.

Tham khảo triết lý quản trị của DAO, thiết kế một cấu trúc quản trị vững chắc, minh bạch và bao gồm hơn cho OpenAI là một hướng đi đáng để thảo luận. Điều này không chỉ cần đưa ra nhiều lực lượng kiềm chế hơn, như đại diện nhân viên, mà còn cần thiết lập một cơ chế quyết định hiệu quả hơn.

Đáng chú ý là, khi DAO được đề xuất lần đầu, cốt lõi của nó là xây dựng một hệ thống tự khép kín thông qua mã, giảm thiểu can thiệp của con người. Tuy nhiên, trong thực tế, DAO thường không thể hoàn toàn đạt được lý tưởng này và phải chấp nhận một mức độ quản lý bằng con người nhất định. Điều này đã khiến trọng tâm của DAO chuyển từ "tính tự chủ" sang "được cộng đồng dẫn dắt", tức là đại diện cho lợi ích và cơ hội tham gia rộng rãi hơn.

Tương tự, AGI cũng theo đuổi tính tự chủ, OpenAI định nghĩa nó là "hệ thống tự chủ cao vượt trội hơn con người trong hầu hết các công việc có giá trị kinh tế cao". Mặc dù tính tự chủ của AGI thể hiện nhiều hơn ở khả năng hành động, nhưng từ nguyên tắc cơ bản, AGI và DAO đều nhằm xây dựng một hệ thống tự chủ có thể hoạt động mà không cần sự kiểm soát bên ngoài.

Đối mặt với những hệ thống tự chủ như vậy, chúng ta nên quản lý như thế nào? Làm nhiều hơn để dựa vào sự điều chỉnh và định hình các giá trị con người bên trong, hay là tăng cường các ràng buộc bên ngoài? Từ mô hình ngôn ngữ lớn đến AGI, đây đều là những vấn đề cần được suy ngẫm ngay bây giờ.

Những tiến triển mới nhất trong cuộc khủng hoảng của OpenAI cho thấy, lên tới 90% nhân viên cho biết họ sẵn sàng từ chức để theo đuổi Sam Altman. Hiện tượng này phản ánh một cuộc tranh luận cốt lõi đã tồn tại lâu dài trong lĩnh vực DAO: Liệu quy tắc do mã lập trình quy định có quan trọng hơn, hay sự đồng thuận của cộng đồng thì quan trọng hơn?

Mặc dù các quy tắc và ràng buộc có thể tạo ra nhiều sự đồng thuận, nhưng sự đồng thuận thực sự vĩ đại thường xuất phát từ cảm giác sứ mệnh chung và các giá trị văn hóa. Chỉ có những sự công nhận sâu sắc này mới có thể khơi dậy được sự đồng cảm và tính nhất quán thực sự.

Chúng ta đã biết cách tạo ra sự đồng cảm này giữa con người với nhau. Vậy, đối với AI, chúng ta nên làm thế nào để đạt được mục tiêu này? Câu hỏi này xứng đáng để chúng ta suy nghĩ và khám phá sâu hơn.