Bitcoin Yazıt Çağı'nın Yükselişi ve Düşüşü: Ordinals'tan Alkanes'e Evrim ve Zorluklar

Giriş

Bitcoin'in yaratılış bloğundaki o cümle, bir dönemin başlangıcını simgeliyor. Ve bugün, Bitcoin sürekli yeni zirvelere ulaşırken, bir zamanlar ihtişamlı olan başka bir dönemin sona erdiğine de tanıklık ediyoruz - yazıtlar ve runlar dönemi.

2023 yılının başında Ordinals protokolünün ortaya çıkmasından, BRC20'nin çılgın spekülasyonuna, ardından Runes, Atomical, CAT20, RGB++, Alkanes gibi protokollerin peş peşe sahneye çıkmasına kadar, Bitcoin ekosistemi eşsiz bir "yazıt devrimi" yaşadı. Bu protokoller, Bitcoin'i sadece bir değer saklama aracı olmaktan çıkarıp, çeşitli varlık protokollerini barındırabilen bir temel platforma dönüştürmeyi hedefliyor.

Ancak, coşku sona erdiğinde, acı bir gerçek ile yüzleşmek zorundayız: yazıt protokolünün temel sınırlamaları, bu güzel balonun kaçınılmazlığını belirliyor. Yazıt protokolü geliştirme sürecine teknik açıdan derinlemesine katılan bir uygulayıcı olarak, bu yazıda birçok yazıt protokolünün yeniliklerini ve sınırlamalarını bir araya getirecek, bir zamanlar göz alıcı olan bu yolun neden bu kadar hızlı bir şekilde sona erdiğini tartışacağım.

1、yazıt protokolünün evrimi

1.1, Ordinals protokolü: yazıt çağının başlangıcı

Ordinals protokolü, Bitcoin "yazıt dönemi"nin başlangıcını açtı. Her bir satoshi'nin numaralandırılması ve gönderim ifşa teknolojisi ilkelerinin kullanılmasıyla, herhangi bir verinin zincir üzerinde depolanması sağlandı. UTXO modeli ile NFT kavramının birleşimi, her bir satoshi'nin benzersiz içerik taşımasını sağladı.

Teknik açıdan bakıldığında, Ordinals'ın tasarımı oldukça zarif olup, Bitcoin'in yerel modeliyle mükemmel bir uyum içerisindedir ve verilerin kalıcı olarak saklanmasını sağlar. Ancak, yalnızca veri yazmak, BTC + diğer varlıkların "ihraç" edilmesi konusundaki pazarın güçlü talebini karşılamada sınırlı kalmaktadır.

1.2, BRC20 protokolü: Ticari atılımlar ve konsensüs tuzakları

BRC20, standartlaştırılmış içerik formatı sayesinde, zincir üzerindeki verilere ruh katıyor ve statik yazıtları "hayata geçiriyor". Deploy-mint-transfer'in tam varlık yaşam döngüsünü tanımlıyor, soyut verileri ticarete uygun varlıklara dönüştürüyor, Bitcoin üzerinde homojen token ihraç edilmesini ilk kez gerçekleştiriyor ve piyasanın "ihraç" konusundaki acil ihtiyacını karşılayarak tüm yazıt ekosistemini ateşliyor.

Ancak hesap modeli, Bitcoin'in UTXO modeline temel bir çelişki taşımaktadır. Kullanıcılar önce transfer yazıtını kazımalı, ardından gerçek transferi gerçekleştirmelidir; bu da bir transferi tamamlamak için birden fazla işlem yapılmasını gerektirir. Daha da önemlisi, BRC20'nin temel eksikliği, "bazı verileri" bağlamasından ibaret olmasıdır ve ortak konsensüs gücünü tamamen paylaşamaz. Bir kez çevrimdışı dizinleyici desteği durduğunda, tüm sözde "varlıklar" anında anlamsız çöp verilerine dönüşecektir.

Bu zayıflık, tekrar eden Satoshi olayında açıkça ortaya çıktı. Aynı Satoshi üzerinde birden fazla varlık belirdiğinde, protokol tarafları standartları topluca değiştirdi, bu da ekosistemin konsensüsünün aslında azınlığın elinde olduğunu gösteriyor. Bu, daha derin bir sorunu yansıtıyor: İki yıl boyunca, yazıt protokolünün tasarımcıları sürekli "ihraç" tek alanıyla sınırlı kaldılar ve ihraç sonrası uygulama senaryoları üzerine derinlemesine düşünemediler.

1.3, Atomical Protokolü: UTXO yerelciliğinin düzeltilmesi ve kopması

Atomical, varlık sayısını doğrudan UTXO'daki satoshi sayısına karşılık gelecek şekilde daha radikal bir çözüm önerdi ve adil bir madenciliği sağlamak için iş kanıtı mekanizmasını tanıttı. Bu, Bitcoin UTXO modelinin yerel uyumunu sağladı; varlık transferi, satoshi transferi anlamına geliyor ve belirli bir ölçüde BRC20'nin maliyet ve etkileşim sorunlarını çözüyor.

Ancak, teknolojinin evrimi karmaşıklığın bedelini de beraberinde getirdi. Transfer kuralları son derece karmaşık hale geldi, UTXO'nun bölünmesi ve birleştirilmesi için hassas hesaplamalar gerektiriyor, bu da varlıkların imha edilmesine yol açarak yazıt oyuncularının kolayca işlem yapmalarını engelliyor. Daha da ölümcül olanı, iş kanıtı mekanizmasının gerçek uygulamada ciddi bir adalet sorunu ortaya çıkarması; büyük yatırımcılar, hesap gücü avantajını kullanarak madenciliği ilk tamamlayanlar olarak, o dönemde yazıt ekosisteminin "adil lansman" ana anlatımına tamamen zıt bir durum sergiliyor.

Sonraki ürün iterasyonları, geliştirme ekibinin kullanıcı ihtiyaçlarını anlama konusunda bir sapmayı daha da ortaya koydu. Yarı boyalı varlıklar gibi karmaşık işlevler, büyük miktarda insan ve malzeme gücü harcıyor, ancak kullanıcı deneyiminde çok az bir iyileşme sağlıyor; aksine, büyük kuruluşların zincir üzerindeki araçları yeniden yapılandırma maliyetlerini artırıyor. Beklenen AVM ise geç kaldı; piyasa koşulları çoktan değişti ve en iyi gelişim penceresini kaçırdı.

1.4, Runes Protokolü: Resmi otoriter zarif uzlaşma ve uygulama boşluğu

Ordinals'ın kurucusu olarak "resmi" dağıtım protokolü olan Runes, yukarıda belirtilen protokolün deneyimlerinden dersler çıkarmıştır. OP_RETURN veri depolama kullanımı, tanık verilerinin kötüye kullanılmasını önlerken, ince kodlama tasarımı ve UTXO modeli ile teknik karmaşıklık ile kullanıcı deneyimi arasında nispeten bir denge bulmuştur.

Önceki protokollere kıyasla, Runes'un veri depolaması daha doğrudan, kodlaması ise daha verimli olup, işlem maliyetlerini önemli ölçüde düşürmüştür. Ancak, Runes protokolü aynı zamanda yazıt ekosisteminin temel bir çıkmazına girmiştir - token oluşturmak dışında, bu sistemin herhangi bir özel tasarımı yoktur.

Pazar neden hiçbir engel olmadan elde edilebilen bir token'a ihtiyaç duyar? Elde edildikten sonra, ikincil piyasada satmanın yanı sıra ne gibi pratik bir anlamı var? Bu tamamen spekülatif bir sürükleme modeli, protokolün ömrünü sınırlı kılıyor. Ancak OP_RETURN uygulaması, sonraki protokollerin düşüncesini açtı.

1.5, CAT20 protokolü: Zincir üstü doğrulamanın hırsı ve gerçekçilik uzlaşması

CAT20 gerçekten Bitcoin script'i aracılığıyla gerçek bir zincir üstü doğrulama sağladı. Zincir üstünde yalnızca durum hash'i saklanıyor, tüm işlemlerin aynı kısıtlama koşullarını takip etmesini sağlamak için yinelemeli script kullanılıyor, böylece "indeksleyiciye ihtiyaç yok" deniyor. Bu, yazıt protokolünün uzun zamandır aradığı kutsal kâse.

Ancak, CAT20'nin "blokzincir üzerindeki doğrulaması" aslında tam değildir. Doğrulama mantığı gerçekten blokzincir üzerinde çalıştırılsa da, doğrulanabilen durum verileri OP_RETURN'da hash biçiminde saklanmaktadır, sadece hash olduğunda geriye dönük olarak çözülemez, bu nedenle pratikte, nihayetinde okunabilir durumu korumak için blokzincir dışı bir indeksleyiciye ihtiyaç vardır.

Tasarım açısından, protokol token adı sembollerinin benzersiz olmamasına izin veriyor, bu da aynı isimli varlıkların karışıklığına yol açıyor. Ayrıca, erken gelişim döneminde yüksek eşzamanlılık senaryolarındaki UTXO kapma sorunları, kullanıcıların ilk madencilik deneyimini son derece kötü hale getiriyor.

Sonrasında meydana gelen siber saldırı olayının temel prensibi, iç verilerin iki sayıyı birleştirirken ayırıcı sembolün eksik olmasıydı. Bu durum, 1 ile 234 ve 12 ile 34 gibi iki değerinin aynı hash sonucunu hesaplamasına neden oldu. Saldırı, protokolün güncellenmesi gerekliliğine yol açtı; ancak, uzun süren güncelleme planı piyasanın başlangıçtaki heyecanını unutturmasına neden oldu.

CAT20'nin örneği, teknik düzeyde bazı atılımlar gerçekleştirilmiş olsa bile, aslında çok fazla ileri gitmemek gerektiğini, eğer kullanıcıların anlayışını tamamen aşarsak, pazarın onayını almakta zorlanacağımızı gösteriyor. Ayrıca, hacker tehdidi, her zaman proje sahiplerinin başında asılı olan Damokles'in kılıcıdır, herkese saygılı kalmaları gerektiğini hatırlatır.

1.6, RGB++ Protokolü: Teknik İdealizm ve Ekolojik Çatışma

RGB++ , Bitcoin'in işlev sınırlamaları sorununu çift zincir mimarisi ile çözmeyi hedefliyor. CKB'nin Turing tamlığı ile Bitcoin UTXO işlemlerini doğruluyor, teknik olarak en gelişmiş olanıdır, daha zengin bir anlamda akıllı sözleşme doğrulamasını gerçekleştiriyor, teknik mimarisi en tamamlanmış olanıdır ve yazıt protokolündeki "teknik mücevher" olarak kabul edilebilir.

Ancak ideal ile gerçek arasındaki fark burada açıkça ortaya çıkıyor. Çift zincir mimarisinin karmaşıklığı, yüksek öğrenme maliyetleri ve kurumların katılım eşiği ana engeller haline geliyor. Daha da önemlisi, proje ekibinin kendi gücü nispeten zayıf, aynı anda hem zinciri hem de yeni protokolü ilerletmekteki çift zorlukla karşı karşıya kalıyor ve yeterli piyasa dikkatini çekemiyor.

Bu yüksek derecede ağ etkisine ve topluluk konsensüsüne bağımlı alanda, RGB++ "güzel bir şekilde karşılanan ancak uygulamada yer bulamayan" bir teknik çözüm haline geldi.

1.7, Alkanes Protokolü: Son Sprint ve Kaynak Kıtlığı

Alkanes, Ordinals ve Runes tasarım felsefesini birleştiren, zincir dışı indekslemeye dayalı bir akıllı sözleşme protokolüdür ve Bitcoin üzerinde herhangi bir akıllı sözleşme işlevselliğini gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. Bu, yazıt protokolünün geleneksel akıllı sözleşme platformlarına yaptığı son bir hamleyi temsil etmektedir. Teorik olarak, herhangi bir karmaşık sözleşme mantığını gerçekleştirmek mümkündür ve ayrıca Bitcoin'in 80 baytlık OP_RETURN kısıtlamasını kaldıran yükselişine de yetişmiştir.

Ancak, mevcut maliyet hesaplamaları bu teknolojik ideali acımasızca yıkıyor. Karmaşık sözleşmelerin zincir dışı çalışmasının getirdiği büyük performans darboğazlarını bir kenara bırakacak olursak, projelerin erken aşamalarında kendileri tarafından inşa edilen indeksleyiciler bile defalarca patlatıldı. Özel sözleşmelerin dağıtımı için yaklaşık 100KB veri zincire eklenmesi gerekiyor, bu da geleneksel halka açık zincir dağıtım maliyetlerini çok aşıyor. Ayrıca, sözleşmelerin çalışması kontrol altına alınmıyor, hâlâ indeksleyici konsensüsüne dayanıyor, yüksek maliyet yalnızca çok az sayıda yüksek değerli senaryoya hizmet etmeye mahkûm. Yüksek değerli projeler ise sıradan indeksleyicilere güvenmiyor. Bazı platformlar güçlü bir şekilde taraf tutsa da, piyasa bunu karşılamıyor. Bir yıl önce önerilmiş olsaydı, zaman ve mekanın uygunluğunda belki de tamamen farklı olurdu.

2、temel bir kriz: Bitcoin'in minimalist felsefesi ve aşırı tasarım

Teknik borcun birikim etkisi

Bu protokollerin evrim süreci, net ama çelişkili bir mantığı sergiliyor: Her yeni protokol, seleflerin sorunlarını çözmeye çalışıyor ama sorunları çözerken yeni karmaşıklıklar da getiriyor. Ordinals'ın zarif sadeliğinden, sonraki protokollerin teknik yığınlarına kadar, farklılaşmak için sürekli karmaşıklık ekleniyor, ta ki her oyuncu bir dizi terimi öğrenmek zorunda kalana ve sürekli risklere karşı dikkatli olmaları gereksin.

Ve tüm dikkat sadece token çıkarım platformu üzerindeki bu mantıkta yoğunlaşmış durumda. O halde oyuncular neden maliyeti daha düşük, kontrolü daha kolay, artışı daha belirgin ve platform mekanizması daha mükemmel olan yerleri tercih etmesinler ki? Uzun süre aynı konuyu ısrarla tartışmak, kullanıcıların estetik yorgunluğuna da yol açtı.

Kaynak kıtlığının kötü döngüsü

Bu projelerin kaynaklarının kıt olmasının temel nedeni, belki de Bitcoin sisteminin merkeziyeti ve adil bir şekilde başlatılmasının kendisidir. Teşvikten yoksun olan kurumlar, avantajlı bir platforma erişemeyeceklerse nasıl aşırı yatırım yapabilirler?

Madencilerin blok ödüllerine kıyasla, indeksleyici işletmek tamamen bir maliyet. "Madenci" gelirinin dağıtımında bir azalma olduğunda, elbette kimse teknik ve operasyonel sorunları çözmeye gelmez.

Spekülatif Talep vs Gerçek Talep

Birçok kullanıcı eğitiminde, zincir dışı protokollerin güvenliğinin Bitcoin'in konsensüsüne eşit olamayacağı keşfedilmiştir. Pazarın soğuması rastgele değildir, aksine yazıt protokollerinin temel sorununu yansıtmaktadır: Gerçek bir ihtiyacı değil, spekülatif bir ihtiyacı çözmektedirler.

Buna karşılık, gerçekten başarılı blockchain protokolleri, pratik sorunları çözdükleri için başarılı olurlar: konsensüs, işlevsellik ve performans her biri gereklidir, ancak yazıt protokolünün bu alandaki katkısı neredeyse sıfırdır, bu da onların popülaritesinin neden sürdürülemediğini açıklar.

3、RWA'nın zaman geçişi: Piyasa hayal oranından piyasa payına

Pazar bilincinin olgunluğu

Pazarın olgunlaşmasıyla birlikte, kullanıcılar birkaç boğa ve ayı döngüsünden geçerek dikkatlerini nasıl değerlendireceklerini anlamaya başladılar. Artık KOL'ler ve söz sahibi toplulukların tekelindeki bilgi kaynaklarına körü körüne güvenmiyorlar, beyaz kitapların "konsensüs mermisi"ne de inanmıyorlar.

İhracat platformlarının eşiği çok düşük, mevcut piyasa ortamında bu tür "düşük meyveler" toplanmış durumda. Sektör, sadece token ihracatından daha fazla gerçek uygulama senaryolarına geçiyor. Ancak dikkat edilmesi gereken bir nokta var ki, eğer RWA alanında da sadece bir grup ihracat platformu ortaya çıkarsa, bu fırsat da hızla gelip geçecektir.

Değer yaratımının geri dönüşü

Yazıt protokolü çağındaki teknolojik yenilikler genellikle "gösteriş" unsurları taşımakta, amaçlanan şey ise teknik olarak ustalık değil, pratikliktir. Yeni dönemin gelişim mantığı "pazar hayali oranı"ndan "pazar payı"na kaymış, kullanıcıların geri bildirimleri aracılığıyla gerçek bir ağ etkisi oluşturulmasına daha fazla önem verilmektedir.

Gerçek fırsatlar, ürün piyasa uyumu peşinde koşan takımlara aittir - gerçekten kullanıcı ihtiyaçlarını karşılayan, nakit akışı olan ve iş modeli bulunan ürünler geliştirenler.

Sonuç: Rasyonellik ve İhtiyatın Dönüşü

Sakinleştikten sonra, yazıt çağındaki keşifler ve zorluklar, aynı zamanda tüm sektörün sağlıklı gelişimine değerli deneyimler ve dersler sağladı.

Bitcoin fiyatı yeni zirvelere ulaştığında, bu büyük teknik yenilikle gurur duymamız için bir nedenimiz var. Ama aynı zamanda, teknolojinin gelişiminin içsel bir düzeni olduğunu, tüm yeniliklerin başarılı olmayacağını ve tüm balonların değersiz olmadığını da kabul etmeliyiz.

Yazıt protokolünün yükselişi ve düşüşü, teknik yeniliklerin sağlam bir teknik temele ve gerçek piyasa taleplerine dayanması gerektiğini bize gösteriyor. Spekülatif heves ve aşırı teknik gösteriş, mevcut piyasa koşullarıyla (kurumların algısı ve oyun oynaması) uyumlu olmadıkça...